Warzywa z własnej uprawy to marzenie niejednego posiadacza zielonego zakątka. Własny ogródek gwarantuje dostęp do świeżych i zdrowych warzyw – mamy pewność, że zawierają mniej chemii niż te kupione w sklepie. Przed założeniem własnego warzywnika odstrasza nas jednak wizja ciężkiej pracy i wielu zabiegów pielęgnacyjnych. Na szczęście samodzielna uprawa warzyw nie jest trudna i wbrew pozorom nie wymaga wiele miejsca. Warto, więc potraktować to jako okazję do przyjemnego spędzenia czasu na świeżym powietrzu oraz jako sposób wyrażenia naszej kreatywności. O czym warto pamiętać zakładając ogródek, jakie rośliny w nim sadzić i czy ich pielęgnacja jest czasochłonna? Zobacz, jak krok po kroku założyć warzywnik w swoim przydomowym ogrodzie.
1. Wybierz odpowiednie miejsce
Miejsce na ogródek warzywny powinno być usytuowane z dala od ruchliwej drogi. Stanowisko powinno być widne, dobrze nasłonecznione i osłonięte od wiatru. Obok ogródka warzywnego nie powinny rosnąć duże drzewa czy krzewy. Mogą go zacieniać, a ponadto posiadają długie i rozgałęzione systemy korzeniowe, które zabierają uprawianym przez nas warzywom wodę oraz składniki pokarmowe. Warzywa, które rosną na słońcu zawierają więcej witamin oraz mają dużo lepszy smak. Rosnące w cieniu, warzywa liściaste, takie jak sałata czy szpinak, kumulują azotany, co jest bardzo niekorzystne. Kolejną istotną sprawą jest odpowiednie usytuowanie ogródka warzywnego ze względu na miejsce, do którego łatwo można doprowadzać wodę. W czasie sezonu wegetacyjnego warzywa często wymagają podlewania. A teren w miarę możliwości powinien być też równy, żeby nie gromadziła się na nim woda z opadów.
2. Zbadaj glebę w ogrodzie
Gleba pod ogródek warzywny powinna być żyzna, przepuszczalna i próchnicza. Dla większości warzyw najlepsza jest ziemia o odczynie lekko kwaśnym lub obojętnym. Zalecane pH gleby pod warzywa waha się w przedziale od 6,0 do 7,0. Wskaźnik pH można zmierzyć pehametrem lub oddać próbkę gleby do badania w stacji chemiczno-rolniczej. Kwaśna ziemia źle wpłynie na uprawę warzyw kapustnych oraz marchwi. Należy wtedy wzbogacić ją o nawóz z zawartością wapna. Zabieg ten wystarczy przeprowadzać raz na 3 lata. Dobrze wykonać go pod koniec lata lub jesienią podczas pierwszych przygotowań gruntu pod wysiew i sadzonki. Pamiętajmy jednak, że niektóre rośliny nie lubią być uprawiane zaraz po wapnowaniu. Należą do nich: marchew, seler, pietruszka i pomidory.
3. Przygotuj stanowisko uprawy warzyw
Odpowiednie przygotowanie podłoża to klucz do sukcesu i braku późniejszych problemów. Miejsce, w którym chcemy założyć ogródek warzywny trzeba dokładnie oczyścić. Usuwamy kamienie, gałęzie, możliwe pozostałości wcześniej uprawianych roślin. Pozostawione resztki roślinne są często źródłem organizmów chorobotwórczych, w tym grzybów patogennych. Glebę pod ogródek warzywny należy starannie uprawić. Spulchnienie i rozluźnienie gleby pozwala na poprawę jej struktury, przede wszystkim uregulowanie stosunków wodno-powietrznych. Z gleby o prawidłowej strukturze warzywa mogą swobodnie pobierać wodę, a wraz z nią składniki odżywcze. Mały ogródek warzywny można uprawić ręcznie szpadlem, przy większym przyda się na przykład glebogryzarka. Następnie ziemię należy starannie wyrównać. Ziemia do uprawy warzyw powinna być żyzna – zasobna w składniki pokarmowe, piaszczysto-gliniasta – przepuszczalna, ale wilgotna, o odczynie lekko kwaśnym. Jeśli gleba w ogrodzie jest inna lub słabej jakości, niezbędne będzie jej poprawienie. Najlepiej wzbogacić ją w materię organiczną, która przy udziale mikroorganizmów glebowych zmieni się w cenną próchnicę. Jeszcze przed przystąpieniem do sadzenia warzyw, ziemię trzeba użyźnić za pomocą obornika lub kompostu, w celu dostarczenia składników pokarmowych.
4. Wyznacz grządki i zaplanuj uprawę warzyw
W kolejnym kroku musimy zaplanować ogród warzywny i ustalić jakie warzywa i zioła będziemy uprawiać oraz w jakiej kolejności, czyli tzw. płodozmian warzyw. Dobrze jest przestrzegać zasad, które określają jakie rośliny mają korzystny wpływ na prawidłowy wzrost i zdrowotność roślin rosnących w sąsiedztwie, a których należy niestety unikać. Ma to związek z wydzielaniem przez rośliny określonych substancji chemicznych. Dla przykładu fasola, groch, rzodkiew i koper dobrze wpływają na ziemniaki, a cebula na buraki. Z kolei nie powinno się uprawiać pomidorów obok ogórków, grochu i ziemniaków, a fasoli obok buraków. Przykładów na złe i dobre sąsiedztwo warzyw, jest oczywiście więcej. Warzywa sieje się i sadzi na grządkach. Mogą być one wyżej podsypane, żeby nie gromadziła się w nich woda. Nasiona warzyw warto siać wzdłuż sznurka umocowanego na początku i na końcu grządki. Wówczas będą wysiane równo i prosto w rządkach. Między grządkami powinny znajdować się ścieżki do swobodnego poruszania się w celu pielęgnacji warzyw. Począwszy od wczesnej wiosny można przystąpić do siewu i sadzenia warzyw.
5. Jak pielęgnować ogródek i warzywa?
Oczywiście nie wystarczy samo zasadzenie warzyw. Odpowiednia pielęgnacja, już od wczesnych faz wzrostu, jest gwarancją obfitego plonowania. Podstawowym zabiegiem pielęgnacyjnym jest częste odchwaszczanie, aby nie dopuścić do wzrostu chwastów! Nie wolno dopuścić do ich kwitnienia i wydania nasion, bo gdy się rozsieją, szybko się rozmnożą. Nie można także zapomnieć o podlewaniu, zwłaszcza w upalnych miesiącach. Jeśli gleba zawiera dużo materii organicznej, lepiej gromadzi wilgoć, nie wymaga tak częstego nawadniania. Warzywa intensywnie rosną, dlatego nie można zapomnieć także o ich nawożeniu. Najlepiej podsypywać grządki kompostem lub podlewać biohumusem. W razie potrzeby warto zastosować nawozy mineralne, które uzupełnią niedobory pierwiastków.
Ogródek warzywny dla początkujących nie powinien być zbyt duży. Lepiej zdecydować się na mniej warzyw na niewielkiej powierzchni i w kolejnych latach sukcesywnie go rozszerzać, niż już na początku zniechęcić się ogromem pracy, który sami sobie narzuciliśmy.
Wzrastająca świadomość ekologiczna i konsumencka części społeczeństwa zaowocowała także powrotem do tradycyjnych form rolnictwa i wzbogacenia ją o ważną wiedzę przyrodniczą. W konsekwencji powstało eko ogrodnictwo, mające na celu produkcję pełnowartościowej, organicznej żywności w zgodzie z naturą i dbałością o prawa zwierząt i ludzi. Dziś eko ogrodnictwo możemy wykorzystać nie tylko do produkcji żywności, ale także jako element planowania, budowy i pielęgnacji naszych ogrodów, a nawet przy domowej uprawie roślin.
Przykładem małego, rodzinnego i ekologicznego gospodarstwa rolnego utworzonego od podstaw są „Anielskie Ogrody”, które zajmują się produkcją bio warzyw, owoców, ziół i kwiatów na potrzeby rodziny oraz lokalnej społeczności. Poprzez ekologiczne warsztaty, edukują i inspirują również społeczności lokalne i ogólnopolskie.
