Dom energooszczędny, czyli jaki?
Za domy energooszczędne przyjęło się uważać takie budynki, które dzięki zastosowanym w nich rozwiązaniom potrzebują niewiele energii potrzebnej do ogrzewania oraz do wentylacji, chłodzenia oraz do przygotowania ciepłej wody użytkowej.
Najważniejszym wskaźnikiem mówiącym o tym, czy mamy do czynienia z domem energooszczędnym jest wskaźnik EP (energia pierwotna). Określa on roczne zapotrzebowanie na nieodnawialną energię potrzebną do tego, aby zapewnić komfort użytkowania. Zgodnie z obowiązującymi Warunkami Technicznymi zapotrzebowanie na energię pierwotną obecnie budowanych domów jednorodzinnych powinno wynosić 95 kWh/m2xrok. Przy czym już od 2021 roku do ogrzania, wentylacji, klimatyzacji i podgrzania ciepłej wody powinno wystarczyć 70 kWh/m2xrok.
Warunki Techniczne nie określają jednak jakim standardom powinny odpowiadać domy energooszczędne. W tym zakresie pomocne okazują się wytyczne Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOSiGW), stworzone na potrzeby programu dopłat do budowy takich domów.
Choć program już nie działa, to pozostały jednak precyzyjne wytyczne określające standardy energooszczędności. Domem energooszczędnym będzie zatem taki budynek, do ogrzania którego będziemy potrzebowali niewiele energii (standard NF40). Dla użytkownika oznacza to przede wszystkim znaczne oszczędności. Koszt ogrzania takiego domu może być od 3 do 5 razy mniejszy aniżeli w przypadku domu tradycyjnego.
Bryła ma znaczenie
Decyzję o budowie domu energooszczędnego należy podjąć już na etapie wyboru projektu. „Projekt architektoniczny powinien bowiem zawierać takie rozwiązania, dzięki którym bilans energetyczny domu będzie dodatni” – mówi architekt Sylwia Skoworodko „Znaczenie ma nie tylko usytuowanie budynku względem stron świata, ale także powierzchnia zewnętrzna bryły w stosunku do kubatury wnętrz. Oczywiście optymalnym rozwiązaniem byłby dom w kształcie kopuły, jednak na tak ekstrawaganckie rozwiązanie rzadko kto się decyduje.
Wymagania dotyczące energooszczędności spełnia także zwarta bryła budynku w kształcie kubika. Decydując się na dom energooszczędny, należy zrezygnować z rozbudowanej formy architektonicznej, w której powierzchnia ścian zewnętrznych jest większa w stosunku do kubatury środka” dodaje Sylwia Skoworodko. Należy zatem unikać balkonów, wykuszy, lukarn. Jeżeli chcemy zaprojektować jakiś balkon to najlepiej na zewnętrznej konstrukcji, która jest oddzielona od budynku.
Z czego powstaje dom energooszczędny?
Do budowy domu energooszczędnego możemy zastosować powszechnie dostępne materiały budowlane: silikaty, ceramikę budowlaną, beton komórkowy, keramzytobeton. Standardy energooszczędności spełni także dom wybudowany w technologii szkieletu drewnianego. W przypadku przegród budowlanych, jakimi są ściany domu, ważne są dwa współczynniki: przenikania ciepła oraz przewodzenia ciepła. Pierwszy, podawany w jednostkach W/(m2xK), określa wielkość przepływu ciepła przez przegrodę.
Im będzie niższy, tym lepiej, co oznacza, że więcej ciepła pozostanie wewnątrz domu. Dla obliczenia tego współczynnika konieczna będzie znajomość drugiego z wymienionych, czyli współczynnika przewodzenia ciepła dla materiałów budowlanych wyrażanego symbolem λ (lambda). Im mniejsza jest wartość tego współczynnika, tym lepszą izolacyjność cieplną można uzyskać. Aktualnie maksymalna wartość współczynnika U dla ścian wynosi 0,23 W/(m2xK), ale już od 2021 roku współczynnik ten wyniesie odpowiednio 0,20 W/(m2xK).
Decydując się na wybór materiałów budowlanych do budowy domu, warto postawić na takie, których współczynnika λ jest jak najmniejszy.
Silikaty to materiał w 100% ekologiczny, produkowany z piasku, wapna i wody. Jest materiałem stosunkowo „zimnym”, przez co nie zapewniają dobrej izolacyjność termicznej. Jednak dzięki wysokiej akumulacyjności ciepła zatrzymują ciepło w domu przez dłuższy czas.
Z tych samych składników, w jakich powstają silikaty, wytwarza się także beton komórkowy, który jednak ma odmienne właściwości. W procesie produkcyjnym materiał spulchniany jest gazem, co nadaje mu porowatą strukturę. To materiał idealnie wpisujący się w trendy związane z budownictwem energooszczędnym. Ma strukturę złożoną z dużej ilości komórek wypełnionych powietrzem – najlepszym izolatorem cieplnym.
Najbardziej tradycyjnym i jednocześnie najbardziej przemawiającym do zwolenników rozwiązań ekologiczny materiałem jest ceramika budowlana. To nic innego jak odpowiednio formowana i wypalana w wysokiej temperaturze glina. Na rynku znajdziemy ceramikę tradycyjną oraz poryzowaną, do której, w procesie produkcyjnym, dodaje się trociny, włókna drzewne, tworzące podczas spalania mikropory. Bardzo dobre parametry izolacyjności termicznej ceramika poryzowana zawdzięcza wewnętrznemu układowi drążeń wypełnionych powietrzem.
„Moim zdaniem mamy dzisiaj bardzo dobrej jakości materiały wznoszeniowe, spełniające wymogi przenikalności cieplnej dostosowane do unijnych norm. Większą uwagę zwróciłabym na szczelność wykonania przegród budowlanych. Zastosowanie wysokiej jakości materiałów, spełniających restrykcyjne wymagania izolacyjności termicznej, docieplenie przegrody kilkoma centymetrami wełny mineralnej nie będzie miało żadnego znaczenia, jeżeli elementy konstrukcyjne nie będą ze sobą szczelnie połączone.
Pożądane efekty dotyczące energooszczędności osiągniemy zarówno w przypadku jednowarstwowej technologii wznoszenia ścian, jak i trójwarstwowej oraz budując w technologii szkieletu drewnianego. Tym, co zapewni spełnienie wymagań, jest właśnie wysoka jakość materiałów połączona z wysoką jakością wykonania. A z tym ostatnim elementem czasami bywa różnie” – podkreśla Sylwia Skoworodko
Dom na solidnych fundamentach
Domy energooszczędne, nie zależnie od wybranej technologii, muszą stać na solidnych fundamentach, charakteryzujących się dużą wytrzymałością, małą nasiąkliwością oraz odpornością na warunki atmosferyczne, substancje chemiczne i biologiczne. Większość fundamentów wykonuje się dziś przy zastosowaniu betonu oraz żelbetu.
Ważnym elementem, zabezpieczającym przed utratą ciepła z domu, jest dach. Za najbardziej energooszczędne uważa się dachy jednospadowe oraz dwuspadowe. Proporcja ich powierzchni do kubatury domu jest bowiem najmniejsza.
Dopełnieniem energooszczędnego domu jest stolarka otworowa. Nowoczesne ciepłe okna i drzwi zamontowane z zachowaniem sztuki budowlanej zapewnią szczelność i uchronią przed niepożądaną ucieczką ciepła z wnętrza domu. Należy wybierać te okna, których współczynnik przenikania ciepła U jest nie większy aniżeli 1,1 W/(m2xK). Można zdecydować się na wybór stolarki o jeszcze mniejszych współczynniku. Warto rozważyć także zastosowanie zewnętrznych okiennic, które nie tylko wpłyną na bilans energetyczny domu, ale także będą ciekawym elementem architektury budynku.
